W punktach handlowych, podobnie jak w wielu innych zakładach pracy, obowiązują określone zasady BHP. Od ich przestrzegania często zależy zdrowie, a nawet życie samych pracowników sklepu, jak również klientów. Szczególna odpowiedzialność w tym zakresie ciąży na osobach pracujących w sklepach spożywczych ze względu na specyfikę udostępnianego w nich asortymentu. Do opracowania wewnętrznego regulaminu postępowania i przedstawienia go kadrom zobowiązane jest kierownictwo punktu handlowego. Warto wiedzieć, na co przede wszystkim zwraca się uwagę w przygotowywanych dla sklepów spożywczych instrukcjach BHP.
Pierwszy krok – szkolenia BHP
Wszyscy pracownicy sklepów, a także ich pracodawcy i osoby pełniące funkcje kierownicze, muszą przejść specjalne szkolenie BHP. Taki kurs dzieli się na dwie części – wstępną i okresową. Ramowe programy obu szkoleń zawarto w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy Instruktaż Stanowiskowy dla sprzedawcy-kasjera z 27 lipca 2004 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Szczegółowe programy szkoleń wstępnych i okresowych opracowuje pracodawca lub oddelegowana przez niego do tego zadania wykwalifikowana jednostka organizacyjna zajmująca się przeprowadzaniem szkoleń BHP. Szkolenie wstępne składa się z dwóch etapów – jest to instruktaż ogólny i stanowiskowy. Ten pierwszy służy zapoznaniu uczestników kursu z najważniejszymi przepisami BHP i prawa pracy wyszczególnionymi w Kodeksie pracy oraz układach zbiorowych, a także w wewnętrznych regulaminach pracy. W ramach instruktażu wstępnego kursant zaznajamia się z możliwymi zagrożeniami, które mogą wystąpić w miejscu pracy, a także poznaje zasady udzielania pierwszej pomocy oraz przepisy przeciwpożarowe. Z kolei instruktaż stanowiskowy przeprowadzany jest w celu zapoznania pracowników ze szkodliwymi czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowisku pracy, a także z ryzykiem zawodowym. Wskazuje on też, jak można skutecznie chronić się przed zagrożeniami występującymi w miejscu pracy.
Fakt odbycia obu części szkolenia pracownik potwierdza podpisem umieszczonym na karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana wraz z jego aktami osobowymi.
Instrukcja BHP
Ogólną instrukcję BHP dla pracowników handlowych branży spożywczej podzielono na pięć zasadniczych części. Zatytułowano je kolejno: „Uwagi ogólne”, „Bezpieczeństwo pracy”, „Higiena pracy”, „Po zakończeniu pracy należy” oraz „Uwagi końcowe”. Warto zapoznać się z najważniejszymi zasadami zawartymi w każdym z wyszczególnionych działów.
Uwagi ogólne
Od pracowników zatrudnionych w placówkach branży spożywczej wymaga się, aby systematycznie poddawali się oni okresowym badaniom lekarskim oraz badaniom wymaganym ze względów sanitarno-epidemiologicznych. Powinny oni posiadać również kwalifikacje w zakresie podstawowych zasad higieny, a także systematycznie brać udział w organizowanych szkoleniach BHP. Swoją pracę muszą oni wykonywać zgodnie z obowiązującymi wymogami sanitarno-higienicznymi, dbając o należyty stan maszyn i urządzeń. Na stanowisku pracy powinien być zachowywany ład i porządek, a po zakończeniu pracy należy umyć używany sprzęt i naczynia, a także całe otoczenie, usuwając z niego ewentualne odpadki. Jeśli pracownik zauważy, że wykorzystywana przez niego aparatura działa nieprawidłowo albo sprzedawane produkty są przeterminowane, powinien niezwłocznie zgłosić ten fakt przełożonym. Tak samo musi uczynić, jeśli w miejscu pracy dojdzie do wypadku.
Bezpieczeństwo pracy
Wskazuje się, że w miejscu pracy występują różne czynniki (np. uszkodzone podesty, schody bez poręczy),które zwiększają ryzyko wypadku. Pracownicy sklepu nie mogą: samodzielnie naprawiać maszyn i urządzeń, używać uszkodzonych drabin, wchodzić na duże wysokości za pomocą krzeseł, ustawionych skrzynek itp., umieszczać na regałach zbyt dużą ilość towarów, przekraczającą ładowność półek. Ponadto produkty nie mogą być składowane w korytarzach, przejściach itp. Maksymalna masa przedmiotów przenoszonych przez kobietę w pracy stałej to 12 kg, w pracy dorywczej 20 kg (dla mężczyzn analogiczne wartości wynoszą 30 i 50 kg). Pracownicy nie mogą wchodzić do toalety w ubraniu ochronnym ani wykonywać swoich obowiązków w stanie nietrzeźwości.
Higiena pracy
Pracownicy przed rozpoczęciem pracy muszą założyć na siebie czystą, nieuszkodzoną, zakrywającą ubranie pracownika odzież roboczą, a także obuwie i nakrycia głowy (przy odzieży nie mogą znajdować się żadne ostre przedmioty, np. szpilki czy agrafki, trzeba też zdjąć różne ozdoby, takie jak pierścionki, kolczyki, wisiorki). Bardzo ważne jest używanie maseczek ochronnych i jednorazowych rękawiczek oraz systematyczne mycie rąk, zwłaszcza po chwilowym wyjściu z zakładu albo po wykonywaniu czynności powodujących zabrudzenia. Osoby z objawami infekcji muszą być odsunięte od pracy z artykułami spożywczymi. Wszystkie pomieszczenia w sklepie, a także sprzęty trzeba utrzymywać w należytej czystości i porządku. Artykuły spożywcze trzeba chronić przed słońcem i innymi szkodliwymi czynnikami, należy też systematycznie dokonywać ich przeglądu w celu wyeliminowania z obrotu przeterminowanych lub zepsutych produktów. Przy porcjowaniu sypkich produktów spożywczych trzeba zachować należytą higienę. W sklepie powinna znajdować się apteczka do udzielania pierwszej pomocy.
Po zakończeniu pracy należy
Wskazuje się na konieczność uporządkowania i umycia stanowiska pracy oraz urządzeń. Sprzęt należy wyłączyć, a całe pomieszczenie zabezpieczyć przed dostępem nieupoważnionych osób.
Uwagi końcowe
Uszkodzone urządzenia i sprzęty muszą być niezwłocznie wyłączone z użytkowania oraz oznakowane tablicami informacyjnymi. Można z nich ponownie korzystać dopiero po wykonaniu niezbędnych napraw. O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach należy niezwłocznie powiadomić przełożonych.
Stosowanie się do tych zaleceń zwiększa bezpieczeństwo pracy w sklepie oraz zmniejsza ryzyko zaistnienia niebezpiecznych dla zdrowia i życia pracowników i klientów wypadków.